Tarczyca naczelny zarządca organizmu

Tarczyca, ze względu na swe wielokierunkowe oddziaływanie w zakresie całkowitej przemiany materii w organizmie, warunkuje zdolność organizmu do podejmowania wysiłku fizycznego, osiągane rezultaty treningowo- dietetyczne. Często nawet tego nie podejrzewamy, ale za brak oczekiwanych efektów, po godzinach spędzonych na siłowni, ciągłego odmawiania sobie pysznych smakołyków, odpowiada właśnie nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy. Warto wiec wiedzieć, w jaki sposób zadbać o jej sprawne działanie, a nawet jak je zwielokrotnić, aby uczynić ją sprzymierzeńcem w podejmowanym trudzie kształtowania swojego ciała.

Przypomnijmy, że tarczyca jest nieparzystym gruczołem, o masie 20-30 g, składa się z dwóch płatów, leży na przedniej ścianie 2-4 chrząstki tchawicy. Największy jej rozwój przypada na wiek: 15- 20 lat; osiąga ona większe rozmiary u kobiet niż u mężczyzn. Pęcherzyki nabłonka tarczycy wypełnia glikoproteid - tyreoglobulina. Komórki nabłonka wychwytują z krwi aminokwas - tyrozynę (jest on także podstawą w tworzeniu neuroprzekaźników: dopamina, serotonia) oraz jod nieorganiczny.

Jako, że jod jest niezbędny do funkcjonowania tarczycy, potrafi ona wychwycić z krwi każdy atom tego pierwiastka śladowego. Kiedy zaczyna go brakować komórki gruczołu pęcznieją (powstaje wole). Połączenie jodu z w/w aminokwasem prowadzi do powstania właściwych hormonów tarczycy:
- Tyroksyny (tetrajodotyronina)- T4- posiada 4 atomy jodu
- Trijodotyronina - T3- posiada 3 atomu jodu w cząsteczce
T3 i T4 są przechowywane w postaci związanej z tyreoglobulina w pęcherzykach nabłonka (aż 80% przechowywanej substancji hormonalnej stanowi T4, 15% to T3, pozostałą cześć stanowi: monojodotyrozyna- MIT, oraz dijodotyrozyna- DIT). Mimo, że uwalniane są z gruczołu dwie formy hormonu, T4 zanim połączy się ze swoim receptorem, zostaje pozbawiony jednego atomu jodu, czyli metabolizowany jest do T3. Tak wiec sprawne funkcjonowanie tarczycy to nie tylko prawidłowa produkcja wymaganych ilości hormonów, ale i zdolność organizmu do przekształcania T4 w bardziej aktywną formę- T3. Za proces przemiany T4 w T3 odpowiadają enzymy- dejodynazy, przy syntezie których niezbędny jest- selen. Z tego względu, zachowanie nawet odpowiedniej podaży jodu w diecie nie zapewni nam prawidłowego działania tarczycy, jeżeli towarzyszy jej deficyt selenu.
Wydzielanie hormonów przez tarczycę regulowane jest przez hormon tyreotropowy (TSH) przysadki, którego aktywność z kolei uzależniona jest od podwzgórzowego hormonu uwalniającego hormon tyreotropowy (TRH). Poziom hormonów tarczycy regulowany jest na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego - ich wysoki poziom we krwi zwrotnie hamuje TRH, i w następstwie TSH.
Poniżej znajduje się lista funkcji pełniona przez hormony tarczycy oraz skutków ich niedoboru. Jak się zaraz przekonacie, jest ona szczególnie istotna dla przedstawicieli sportów sylwetkowych, jak i wszystkich aktywnie kształtujących swe ciało:

• Wpływ na podstawową przemianę materii - hormony tarczycy przyspieszają spalanie wewnątrzkomórkowe, następuje zwiększone zużycie tlenu. Wiąże się to ze zwiększonym wydzielaniem ciepła (nasilona termogeneza);
• Nasilenie anbolizmu białek;
• Wzrost resorpcji węglowodanów w jelitach;
• Hormony tarczycy szczególnie będą warunkować pracę komórek, zużywających duże ilości energii, m.in.:
  - mięśni szkieletowych (niedoczynność tarczycy powoduje ogólne osłabienie mięśniowe, następuje zwolnienie przepływu krwi przez mięśnie);
  -mięśnia sercowego, układu sercowo- naczyniowego (niedoczynność tarczycy jest przyczyną zmniejszonej kurczliwości włókien mięśnia sercowego, zwalnia ono swój rytm, maleje jego pojemność minutowa);
  -komórek endokrynnych trzustki (niedoczynność prowadzi do zaburzenia wydzielenia insuliny, występuje ryzyko powstania cukrzycy).
• Wpływ na poziom cholesterolu - prawidłowe wydzielanie T3, T4 obniża całkowity cholesterol. Niedoczynność tarczycy podnosi stężenie cholesterolu i co gorsze frakcji LDL;
• Wpływ na przemiany w obrębie tkanki tłuszczowej - ponieważ hormony tarczycy podwyższają termogenezę, jako substrat w procesie tym wykorzystywane są, bogate w energię, kwasy tłuszczowe, pochodzące z tkanki tłuszczowej. Brak hormonów tarczycy będzie sprzyjał gromadzeniu się glukozy w tkance tłuszczowej. Często osoby z niedoczynnością tarczycy, pomimo braku apetytu, mają problemy z otyłością.
• Wpływ na układ nerwowy - hormony tarczycy wpływają na układ nerwowy poprzez ekspresję genów białek, które regulują przekaźnictwo nerwowo - mięśniowe za pomocą serotoniny, noradrenaliny. W przypadku niedoczynności tarczycy, ze względu m.in. na obniżoną aktywność serotoniny, osoba staje się ospała, senna, występuje pogorszenie pamięci, apatia, a nawet objawy depresji;
• Wpływ na wydzielanie hormonu wzrostu - prawidłowa sekrecja hormonów tarczycy stymuluje uwalnianie hormon wzrostu;
• Wpływ na produkcję IGF- 2 (insulinopodobny czynnik wzrostu)- T3 stymuluje syntezę białek, wiążących ten czynnik;
• Wpływ na aparat kostno-szkieletowy - niedobór hormonów tarczycy w okresie wzrostu organizmu hamuje rozwój kośćca. Wpływa na niego także w wieku dorosłym, kiedy nieprawidłowe funkcjonowanie tarczycy, upośledza jego odżywianie, co będzie rzutować na prawidłowe działanie stawów. W tkance łącznej gromadzą się wówczas mukopolischarydy, które chętnie chłoną wodę, co prowadzi do opuchnięcia elementów stawowych, ich ucisku;
• Wpływ na procesy inicjowane przez wolne rodniki - niedobór hormonów tarczycy spowalnia metabolizm, mitochondria wiec nie wykorzystują całego dostępnego tlenu, którego nadmiar będzie wykorzystywany do tworzenia nowych wolnych rodników;
• Wpływ na przemiany wodno-mineralne - T3 i T4 przyspieszają wydalanie z organizmu wody i soli mineralnych. W przypadku niedoboru tych hormonów woda, sole mineralne, zwłaszcza jony sodowe, zatrzymywane są w organizmie (przyczyna tworzenia się obrzęków).
• Wrażliwość na zimno - osoby z niedoczynnością tarczycy są szczególnie wrażliwe na ten czynnik otoczenia, szybko marzną, mają obniżoną podstawowa temperaturę ciała;
• Stan skóry - przy niedoborze hormonów tarczycy krążenie krwi zmniejsza się także w obrębie skóry, która z tej przyczyny otrzymuje mniej składników pokarmowych, zaś produkty odpadowe są usuwane mniej sprawnie. Osoby z niedoczynnością tarczycy mają charakterystyczną bladą, suchą skórę, która podatna jest na różne infekcje, w tym także na powstawanie cellulitisu, trądziku;
• Wpływ na libido - niedobór omawianych hormonów obniża libido...
  Lista ta uzmysławia, że nieprawidłowości gospodarki hormonalnej tarczycy powodują, że nie tylko nie potrafimy sprostać rosnącym obciążeniom treningowym, ale także z powodu znikomych efektów, tracimy motywację po podejmowania dalszej aktywności fizycznej. Dążenie do nadania sylwetce wymarzonego kształtu, liczne stresy życia codziennego, powodują, że nie możemy pozwolić sobie na "działanie na zwolnionych obrotach"- a za ten stan właśnie, często ponosi winę obniżone stężenie hormonów tarczycy.
  
  Przypomnijmy, że dla funkcjonowania tarczycy niezbędne są następujące mikroskładniki, które warto uwzględnić w codziennej diecie:
• Jod (zapotrzebowanie dzienne: 150mcg; źródła pokarmowe: sól jodowana, homary, krewetki, ostrygi, ryby morskie, produkty z wodorostów, pieczywo, mleko);
• Selen (zapotrzebowanie dzienne: 70mcg; źródła pokarmowe: homary, orzechy brazylijskie, skorupiaki, kraby, ostrygi, całe ziarna);
• Witamina E - niski poziom tej witaminy towarzyszy często niedoczynności tarczycy;
• Witamina C - jest niezbędna, ponieważ hormony tarczycy są bardzo delikatne, i mogą ulec zniszczeniu w kontakcie z szkodliwymi substancjami znajdującymi się we wdychanym powietrzu.

• Obniżenie temperatury krwi (np. na skutek przebywania w niższych temperaturach), która dopływa do mózgu, stymuluje przysadkę do uwalniania TRH, który za pośrednictwem TSH wzmaga wydzielanie hormonów przez tarczycę. W tym kontekście, może warto pomyśleć o zabiegach krioterapii, aby dodatkowo "nakręcić" swój metabolizm;
• Hormony działające na naczynia krwionośne np.: wazopresyna, adrenalina, wpływają na uwalnianie T3 i T4 z pęcherzyków tarczycy;
• Aktywność tarczycy uzależniona jest od pory roku, jest słabsza jesienią, jeszcze bardziej znikoma zimą, zaś największa wiosną. To może tłumaczyć fakt, dlaczego tak wiele z nas, kończy zimę z dodatkowym balastem kilku kilogramów... Oczywiście uzależnione będzie to także od aktywności osoby, temperatury otoczenia, stanu zdrowia;
• TSH- jego maksymalna produkcja następuje około godziny: 10-11 (2-3 razy więcej od wartości podstawowych), spadek następuje w godzinach: 22-23. Taka dobowa regularność wydzielnicza wyjaśnia, dlaczego nie warto objadać się na noc..., a dodatkową porcje węglowodanów lepiej spożyć dopiero rano;
• Poziom T3, T4 rośnie w czasie choroby, stresu;
• Funkcja wydzielnicza tarczycy zmniejsza się wraz z wiekiem. Teraz wiemy dlaczego, im jesteśmy starsze, tym trudniej nam pozbyć się zbędnych kilogramów.

Kobiety do 5 razy częściej cierpią z powodu niedoczynności tarczycy, co pozostaje w ścisłym związku z cyklicznymi zmianami poziomu hormonów produkowanych przez jajniki. Nadmiar estrogenów w stosunku do progesteronu może powodować niedoczynność tego organu wewnątrzwydzielniczego. Estrogeny obniżają poziom TSH, oraz wykazują działanie przeciwstawne do hormonów tarczycy. Te żeńskie hormony blokują kanały jonowe: sodowo-jodowe w tarczycy, utrudniając napływ jodu. Najwyższy poziom T3, T4 występuje w 3-4 dniu cyklu owulacyjnego - to będzie najlepszy czas na wykonanie ekstremalnie ciężkiego treningu!

Kobieta cierpiąca na niedoczynność tarczycy, która jednocześnie stosuje tabletki antykoncepcyjne, musi z tego względu przyjmować większe dawki leków rekompensujących niedobory hormonów tarczycy, gdyż estrogeny zwiększają pojemność białek wiążących te hormony.

Obniżony poziom hormonów tarczycy jest u kobiet przyczyną zaniku owulacji, problemów z zajściem w ciążę (niemożność zapłodnienia komórki jajowej na skutek skrócenia fazy lutealnej cyklu), wczesnych poronień, nieregularnych miesiączek.

Niedoczynność tarczycy może wynikać albo z uszkodzenia, bądź zaniku samego gruczołu (niedoczynność pierwotna); albo być wynikiem zaburzeń wydzielania hormonu tyreotropowego (niedoczynność wtórna).

W celu stwierdzenia zaburzeń funkcjonowania tarczycy wykonuje się badanie krwi pod kątem: hormonów tarczycy, hormonu przysadkowego- TSH, czasem dodatkowych wskazówek dostarcza określenie poziomu cholesterolu. Prostszy sposób sprawdzenia kondycji tarczycy to zmierzenie temperatury spoczynkowej: temperatura poniżej 36,6 stopni, świadczy o niedoczynności tarczycy (po wykluczeniu innych czynników chorobowych). Najlepszą porą na przeprowadzanie takiego testu u kobiet jest: 2-3 dzień cyklu; po menopauzie nie ma tego typu ograniczeń, pomiar może być wykonywany dowolnego dnia.

Leczenie niedoczynności tarczycy polega na uzupełnianiu niedoboru jodu, albo brakujących hormonów tarczycy. Środki, stosowane w stanach niedomogi tego organu, są również wykorzystywane przed przedstawicieli sportów sylwetkowych w celu:

• Przyspieszenia metabolizmu;
• Redukcji tkanki tłuszczowej, bez konieczności stosowania znacznych ograniczeń dietetycznych (zwłaszcza w okresie przedstartowym);
• Zwiększenia diurezy;
• Zwiększenia efektów działania stosowanych SAA;

• Preparaty będące odpowiednikiem T4 (substancja aktywna to lewotyroksyna), np.: Cytomel (tabl.:5, 25, 50 mcg), Thybon (tabl.:20, 100 mcg). Decydując się na tego typu wspomaganie w sporcie, zaczyna się od podzielonej dawki 25 mcg/dzień. Dawkę tę stopniowo zwiększa się na przestrzeni kolejnych dni, dochodząc maksymalnie do 100 mcg/dzień, także w formie podzielonej. Ta grupa środków działa szybciej i silniej niż grupa poniższa, ale jednocześnie i krócej.
• Preparaty będące odpowiednikiem T3 (substancja aktywna to liotyronina), np.: Eltroxin (tabl.: 50,100 mcg), Euthyrox (tabl.: 25-300 mcg);
• Grupa środków działających na uwalnianie hormonów tarczycy, przez stymulowanie wydzielania przysadkowego hormonu tyreotropowego (TSH) (stosowane często w celu przywrócenia do normy endogennej produkcji hormonów tropowych, po odstawieniu środków sztucznie ją stymulujących- np.: Tropar, Thyroptron, Actyron).
   

Używanie w/w środków mogą wywołać szereg groźnych powikłań zdrowotnych. Przy stosowaniu tej kategorii wspomagania należy zachować szczególną ostrożność, aby nie zahamować endogennej produkcji hormonów tarczycy (np. na skutek nagłego przerwania stosowania środka stymulującego sekrecję tarczycy, albo rozpoczęcia od zbyt dużych dawek środka jednorazowo). Nieumiejętne używanie preparatów z tej grupy może powodować wystąpienie objawów, charakterystycznych dla nadczynności tarczycy, np.: nieregularny puls, płytki oddech, nadmierne pocenie się, drżenie rąk, bóle głowy, nudności. Warto również pamiętać, że preparaty te najlepiej przyjmować na czczo, zaś pierwiastki takie jak wapń czy żelazo będą osłabiać ich resorpcję. Ostrożnie należy postępować, jeżeli stosowane są równocześnie analogi insuliny, gdyż powodowane przez nie obniżenie poziomu glukozy będzie zmniejszać efektywność hormonów tarczycowych.

Nie musimy uciekać do stosowani wspomagania farmakologicznego w tej dziedzinie, ponieważ już sama wiedza na temat optymalnych warunków, sprzyjających prawidłowemu funkcjonowaniu tarczycy, pozwoli nam intensyfikować efekty jej działania z korzyścią dla własnych celów treningowo-dietetycznych.

Alternatywą dla niedozwolonego wspomagania w tym zakresie jest stosowanie zupełnie legalnych suplementów zawierających gugglesterony. Ta tajemniczo brzmiąca nazwa oznacza grupę roślinnych steroidów, będących składnikiem żywicy drzewa Cammiphora Mukul, występującego w Indiach. Jako substancje aktywne w organizmie człowieka, wywierają wpływ na tarczycę, stymulując ją do wydzielania hormonów, dodatkowo ułatwiają przemianę T4 w T3. Gugglesterony dodawane do różnych preparatów, albo będące ich podstawą, to bezpieczny i legalny sposób na zrzucenie zbędnych kilogramów. Są one składnikiem m.in. kompleksowego paka spalającego tkankę tłuszczową firmy Universal Nutrition - ANIMAL CUTS.