Hydroterapia jej rola w sporcie i nie tylko

Woda ma znakomite właściwości terapeutyczne. Wpływa na stan ciała i ducha. W zależności od temperatury uspokaja lub pobudza, łagodzi ból i relaksuje.
Hydroterapia znana jest od wieków. Jej lecznicze właściwości spopularyzował bawarski ksiądz, ojciec Sebastian Knopp.

Woda działa na nasz organizm w trojaki sposób: fizykochemiczny, mechaniczny oraz termiczny. Działanie fizykochemiczne polega na wymianie jonowej pomiędzy skórą a wodą i pozytywnych zmianach, jakie pod ich wpływem zachodzą w skórze, a za jej pośrednictwem w całym naszym organizmie. Woda działa mechanicznie poprzez ciśnienie i wypór. Ruchy, które trudno wykonać "na sucho" - w wodzie są o wiele łatwiejsze do wykonania. Aż trudno uwierzyć, ile leczniczych zabiegów można przygotować wykorzystując wodę.
Hydroterapia ma zastosowanie nie tylko w rehabilitacji, sporcie i rekreacji, ale także można ją stosować w codziennym życiu - w warunkach domowych.

Formy zastosowania wody:
- zastosowanie w formie okładów z chust, zawijań według Kneippa, okładów, kompresów;
- stosowanie bieżącej wody, jak: polewanie, prysznice, polewanie strumieniem pod ciśnieniem, masaże strumieniem podwodnym (w specjalnych wannach), np.:
masaż podwodny natryskiem biczowym;
masaż wirowy;
masaż natryskowy- bicze szkockie;
masaż w kąpieli perełkowej;
- zastosowanie z wykorzystaniem ciśnienia hydrostatycznego (kąpiele częściowe i całkowite) np. masaż podciśnieniowy;
masaż wibracyjny;
masaż pneumatyczny;
Łączna dawka hydroterapii zależna jest od temperatury wody, wielkości powierzchni poddanej działaniu i czasu stosowania.
Hydroterapia jest częścią termoterapii, co wskazuje na niezwykle ważną rolę temperatury wody wykorzystywanej do zabiegu. I tak:
CIEPŁA TEMPERATURA - działa przeciwbólowo, przeciw niedokrwieniu, przeciw zaparciom, przeciwzapalnie (pobudzając proces ropienia), przekrwiennie, hypertermicznie, napotnie, zmniejsza napięcie mięśni, przyspiesza akcję serca i oddech, rozszerza naczynia krwionośne. Z kąpieli o wysokiej temperaturze powinni zrezygnować pacjenci z nadciśnieniem tętniczym oraz chorobami serca i krążenia. Nie wolno stosować takich kąpieli przed posiłkiem oraz wcześniej niż godzinę po jedzeniu.
Woda ciepła (38-40 st.C) i woda bardzo ciepła (40-42 st.C) - (temperatury powyżej 42 st.C i takie, które dochodzą do wartości ekstremalnych, stają się coraz gorzej tolerowane i określane jako gorące, bardzo gorące i nieznośnie gorące. Takie temperatury rzadko stosuje się w terapii np. w schorzeniach ginekologicznych, a wtedy konieczny jest ścisły nadzór, prowadzony przez przeszkolony personel).
W przypadku kąpieli ciepłych i bardzo ciepłych zaleca się: natryski, kąpiele częściowe, natryski strumieniowe (np. przy bólach lędźwiowo- krzyżowych), natryski pod ciśnieniem, masaże strumieniem podwodnym. Należy uważać na przyspieszenie akcji serca. Termicznego "zwiotczenia" przy bardzo ciepłej kąpieli można uniknąć, jeżeli postępowanie zakończy się właściwym zastosowaniem zimna.
ŚREDNIA TEMPERATURA
Woda letnio-ciepła (38-36 st.C)
Ten stopień ciepła brany jest pod uwagę, jeżeli przy zapotrzebowaniu na ciepło nie są wskazane częściowe kąpiele ciepłe. Wskazania specjalne to: niepokój, napięcie psychofizyczne, podenerwowanie związane z bólem, sytuacje stresowe, napięte mięśnie przykręgosłupowe, wykonywanie gimnastyki o małej intensywności ruchów. Stosowanie kąpieli o temp.: 36-38`C jest obiecujące np. w bólach mięśni po wysiłku. Przy zaburzeniach snu i problemach z zasypianiem może być pomocna "kąpiel nasenna" o temp.36`C, stosowana przez pół do jednej godziny. Temperaturę utrzymuje się przez dolewanie gorącej wody.
Woda letnio-chłodna (34-30 st.C)
Ma zastosowanie w: psychofizycznych napięciach, niepokoju, podniecenia, sytuacjach ostrego stresu, nadczynności tarczycy, klimakterium, w przypadku nietolerowania zimna, u osób osłabionych, starszych i przewlekle chorych. Są to zabiegi w postaci: natrysków, kąpieli częściowych lub całkowitych, stosowanie chust, kąpiele połączone z ćwiczeniami ruchowymi.
ZIMNA TEMPERATURA (przeciwwskazania: obwodowe choroby naczyń tętniczych, narastanie gorączki)
Woda chłodna ( 30-24 st.C)- jako adaptacja do zimna na początku wielomiesięcznej serii zabiegów, nadaje się do terapeutycznego pływania.
Woda zimna (24-18 st.C) - bóle np. po zranieniach - natychmiastowe opatrunki, kompresy, kąpiele częściowe;
- reumatoidalne zapalenie stawów w okresie ostrym - obmywania, opatrunki, kompresy;
- skręcenia - kąpiele, kompresy lub okłady;
- hemoroidy - "nasiadówki";
- objawy hypotonii (zmniejszone napięcie mięśni) - brodzenie w wodzie, wielokrotne kąpiele zanurzeniowe kończyn, polewania;
- infekcje z gorączką - kompresy (nie stosuje się w przypadku pocenia się);
- obrzęki nie związane z niewydolnością krążenia - kompresy, polewania;
- przyspieszony, płytki oddech - nacieranie pleców, polewanie pleców;
- żylaki - zawijania, polewania, kąpiele częściowe, kąpiele mineralne;
- oparzenia - natychmiastowo stosowane zimno, aż do złagodzenia bólu- jeśli jest to możliwe pod bieżącą wodą (należy wystrzegać się przechłodzenia);
- niedostateczne pobudzenia - polewanie twarzy, chodzenie i bieganie w wodzie.
Woda bardzo zimna (18-12 st.C) - większa siła bodźca!
Woda o takiej temperaturze ma działanie przeciwbólowe, zapobiegające powstawaniu krwiaków, przeciwkrwotoczne, przeciwobrzękowe, przeciwzapalne, podwyższające ciśnienie krwi i stymulujące krążenie, stymulujące odporność, zmniejszające reakcje stresowe. Wodę taką stosuje się w zbiornikach do zanurzenia się po zabiegu w saunie.
Lodowate zimno( od 0do-6 st.C) - najniższy stopień, krioterapia Poprzez działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i poprawiające funkcję, taka temperatura nadaje się do leczenia bólu, przykurczów i niedowładów.

Poza ogromnym wpływem hydroterapii w leczeniu różnych schorzeń, ma ona zastosowanie i duże znaczenie w odnowie biologicznej, czyli m.in. w regeneracji po wysiłku. Działanie wody jest efektywnym środkiem w walce ze zmęczeniem, w likwidowaniu bólu, powstałego podczas wysiłku, przyspieszaniu procesów powrotu organizmu do stanu prawidłowego. Odgrywa też znaczną rolę w poprawie samopoczucia i relaksie. Oczywiście działanie zabiegów wodnych będzie dopiero w pełni skuteczne, gdy się go zastosuje łącznie z pozostałymi składowymi odnowy biologicznej, dobierając i dozując je w zależności od konkretnego wysiłku, okresu treningowego, aktualnego stanu wytrenowania sportowca oraz jego stanu zdrowia.
Wiele osób nie docenia roli relaksu, odprężenia psychicznego po treningach. Trenują ciężko, stawiając sobie coraz wyższe poprzeczki, niekiedy nieustannie myślą o treningu, jego wynikach i tym, co zamierzają zrobić w następnej sesji. Często zapominamy, jak ważna jest regeneracja organizmu po wysiłku, relaks, wyciszenie organizmu.
Właśnie odpowiednie połączenie wody, ciśnienia i temperatury przynosi korzyści sportowcowi chcącemu szybciej się regenerować. Jak już wyżej wspomniałam, istnieje kilka rodzajów zabiegów wykorzystujących ich pozytywnie oddziaływanie na organizm.
Np.
natryski wodne gorące (temp.38-41 st.C) przez 5-12min, pobudzają przemianę materii, powodują zwiększoną potliwość i dzięki temu pozwalają na usunięcie szkodliwych toksyn. Zwiększają ukrwienie i dopływ składników odżywczych do mięśni, powodują ogólne odprężenie.
Natryski wodne ciepłe (temp.34-38 st.C) przez 2-7 min., odprężają organizm, rozluźniają mięśnie - dzięki czemu zmniejszają zakwasy i przyspieszają regenerację powysiłkową. W przypadkach bezsenności- działają leczniczo, umożliwiając głęboki, regenerujący sen.
Dobre efekty daje też łączenie natrysków zimnych (30-45 sek.) i ciepłych (3-4 min), wykonuje je się najlepiej kilkakrotnie po każdym treningu i kończy letnią wodą, aby doprowadzić do stabilizacji temperatury. Taki zabieg znakomicie zmniejsza zakwasy, sztywność i "spięcie mięśni" pozwala na mniejszą przerwę między sesjami treningowymi.
Szkockie bicze polegają na punktowym natryskiwaniu ciała skoncentrowanymi strumieniami wodnymi o zmiennej temperaturze (1-3 min ok. 35-40 st. C i następnie 30 sek. ok. 15-20 st. C cykl ten powtarza się 2 -3 razy). Mają podobny charakter co zmienne natryski zimne i ciepłe, jednak oddziaływują bardziej fizycznie na skórę i mięśnie, mają bardziej charakter masażu, lepiej rozluźniają spięte po treningu mięśnie.

Innym zabiegiem są kąpiele perełkowe, które przeprowadza się w letnio- -ciepłej wodzie, w wannie wyposażonej w dysze powietrzne, przez które wypływają bąbelki powietrza (perełki)- masując tym samym delikatnie skórę i w ograniczonym stopniu mięśnie. Kąpiel taka działa regeneracyjnie głównie na układ nerwowy oraz skórę. Wskazane są po ciężkich treningach, kiedy napięcie nerwowe utrudnia przeprowadzenie skutecznej regeneracji.
Dobrze jest, jeżeli mamy dostęp do basenu po treningu siłowym, wtedy warto (oprócz sauny, zimno-ciepłych natrysków lub zamiennie z nimi) po skończonym treningu przeprowadzić 20 min. sesję zabawy w wodzie, bez zbytniego przeciążania. Znakomicie rozluźnia to spięte mięśnie, orzeźwia i zmniejsza zakwasy. Do następnego treningu możemy przystąpić z większym zapasem sił.

Pisząc o terapeutycznej roli wody należy wspomnieć o jednej z bardzo atrakcyjnych i cieszących się ostatnio ogromną popularnością form aktywności fizycznej w wodzie, którą jest "aqua aerobik". Jest ona dobra dla osób w różnym wieku, o zróżnicowanym poziomie umiejętności pływackiej oraz sprawności fizycznej. Mogą korzystać z niej zarówno osoby zdrowe, jak i niepełnosprawne. Aqua aerobik polecany jest szczególnie osobom pragnącym podnieść swój poziom sprawności fizycznej, a także pacjentom po operacjach, osobom otyłym, starszym, kobietom w ciąży i dzieciom. To również świetna forma ruchu dla osób mających kłopoty z kręgosłupem, układem sercowo- -naczyniowym i oddechowym, a także cierpiących na osteoporozę. Ta forma ruchu wzmacnia mięśnie, wysmukla ciało oraz poprawia samopoczucie. Cechą charakterystyczną tej formy zajęć jest prowadzenie ich w pełnym odciążeniu, które zapewnia wyporność wody. Nasze ciało w wodzie waży około 90% mniej niż na lądzie, więc ćwiczenia nie powodują obciążenia stawów, są całkowicie bezpieczne. Dzięki temu, że woda stawia duży opór, ćwiczenia pozwalają zwiększyć siłę mięśni w takim stopniu, jak w treningu wyciskającym pot na siłowni. Aby ćwiczenia w wodzie były całkowicie bezpieczne i skuteczne należy pamiętać o konieczności zachowania prawidłowej techniki.
W dzisiejszych czasach coraz bardziej docenia się znaczenie wody w naszym życiu i jej zbawienny wpływ na nasz organizm, dlatego często ośrodki odnowy, próbując przyciągnąć jak największą liczbę klientów, powiększają gamę usług i urozmaicają formy zabiegów. W ofercie modnych klubów wellness, które charakteryzują się z założenia kompleksowością oferty i wysoką jakością usług, znajdują się (poza tradycyjnymi zabiegami, jak: sauny, łaźnie parowe, basen) kąpiele w płatkach kwiatów lub z dodatkiem różnych soli mineralnych, olejków eterycznych czy zaparzonych ziół. Pojawił się także nowy rodzaj kąpieli - floating, polegający na tym, że woda jest wysycona taką ilością soli, iż pacjent unosi się na jej powierzchni bez wykonywania żadnych ruchów. Często takie zabiegi uatrakcyjnia się poprzez dodanie muzyki, odpowiedniego oświetlenia i zapachu, co dodatkowo odpręża, relaksuje i daje niezapomniane doznania.
Mam nadzieje, że tym artykułem zachęciłam do "zaprzyjaźnienia" się z wodą i docenienia jej roli w naszym życiu.