Dyskopatia - problem naszej cywilizacji

Ponad 40% ludzi w Polsce, czyli aż 15,5 mln, cierpi na bóle kręgosłupa różnego pochodzenia. Sprzyja temu obecny tryb życia. Brak czasu na uprawianie sportu, zadbanie o własne zdrowie oraz nawet najmniejszą formę ruchu. Zamiast tego długie godziny spędzane w samochodzie, przy biurku przed komputerem, w czasie nauki lub pracy. Jaki jest tego efekt? Przewlekłe bóle w okolicach kręgosłupa, mogące wystąpić w każdej jego części, posiadające silne tendencje do zaostrzeń.

Jedną z najczęstszych przyczyn bólów kręgosłupa jest dyskopatia. Choroba bardzo dokuczliwa, ale uleczalna za pomocą różnych metod terapeutycznych np.: McKenzie, Terapia Manualna, Cyriax. Fizjoterapeuta posiadający odpowiednią wiedzę związaną z powyższymi kursami, na pewno jest w stanie odpowiednio zdiagnozować problem, zaplanować leczenie i odpowiednią profilaktykę, aby nie dopuścić do nawrotów choroby.

Z racji własnego doświadczenia pracy fizjoterapeuty oraz obserwacji treningowych, zauważyłem, iż co raz więcej kobiet cierpi właśnie z tego powodu i co gorsza nie zdają sobie sprawy z tego, iż są nieprawidłowo leczone. Zazwyczaj, kiedy pojawia się problem z kręgosłupem, na początku staramy się go bagatelizować. Po pewnym czasie, kiedy ból nie mija udajemy się do lekarza i właśnie wtedy zaczynają się schody. Źle postawiona diagnoza, często poparta tylko zdjęciem rentgenowskim, daje nieprawidłowy obraz zaistniałego problemu. Środki przeciw zapalne na bazie diclofenacu, ketoprofenu, mogą okazać się niewystarczające w fazie ostrej. Natomiast leczenie objawowe, nie rozwiązuje w ogóle sprawy i w żaden sposób nie likwiduje przyczyny choroby. Po ustaniu dolegliwości bólowych i zejściu fazy ostrej, najczęstszym zaleceniem lekarskim jest basen bądź ćwiczenia np.: na siłowni.
O ile basen nie jest złym rozwiązaniem, tak ćwiczenia siłowe mogą okazać się poważnym problemem, pogłębiając dysfunkcję kręgosłupa objętego stanem chorobowym.

Jeśli nie jesteśmy pewni i świadomi swojego problemu, jest rzeczą niezwykle trudną, aby samemu odpowiednio przygotować zestaw ćwiczeń. Zatem w razie problemów, zalecam wizytę u wykwalifikowanego specjalisty, najlepiej fizjoterapeuty, bądź ortopedy specjalizującego się w leczeniu problemów kręgosłupowych. Ponadto kontakt z instruktorem fitness bądź kulturystyki, może rozwiązać wiele aspektów związanych z prawidłową techniką wykonywania ćwiczeń. Jak widać zaangażowanie wielu osób w odpowiednie rozwiązanie problemu może okazać się bardzo przydatne. Skróci czas potrzebny na rehabilitację i niewątpliwie przyczyni się do jej pełnego wyleczenia oraz dobrej profilaktyki schorzeń kręgosłupa na przyszłość.

1 - Metoda na dyskopatię.
Metoda McKenziego powstała w Nowej Zelandii w latach pięćdziesiątych. Jej twórcą jest fizjoterapeuta Robin McKenzie. Od rozpoczęcia praktyki w 1953 w Wellington zainteresował się on szczególnie leczeniem bólu odcinka lędźwiowego kręgosłupa. Swoje badania i praktykę kontynuował w klinikach Cyriaxa, Stoddarda, Maitlanda, Maigne'a oraz Kaltenborna (Terapia Manualna). Rozwijał i doskonalił swój system przez lata eksperymentów klinicznych z tysiącami pacjentów cierpiących na ostre bóle kręgosłupa i pokrewne symptomy.

W początkowych latach praktyki odkrył, że pacjenci z pewnymi określonymi objawami, odczuwają natychmiastową ulgę po wykonaniu serii specyficznych ruchów, a w niektórych przypadkach również po przyjęciu pewnych statycznych pozycji ciała.
Istotą metody McKenziego jest to, że oferuje ona wielu pacjentom system samodzielnego radzenia sobie z bólem. W przypadku niektórych pacjentów ingerencja, czy mobilizacja ze strony terapeuty jest konieczna, lecz jak podkreśla McKenzie, nie powinna być stosowana wobec całej populacji cierpiących na bóle odcinka lędźwiowego, gdy tak naprawdę potrzebna jest tylko niektórym z nich.
Filozofia samowystarczalności czy też samodzielności pacjenta w radzeniu sobie ze swoim problemem stanowi podstawę metody McKenziego.

2 - Podstawy anatomii
Dyski kręgowe znajdują się między trzonami ruchomych kręgów od 2-go kręgu szyjnego aż do kości krzyżowej. Trzon każdego z wyżej wymienionych kręgów na górnej i dolnej powierzchni posiada wklęsłe zagłębienia, odpowiadające kształtom dysku. Fizjologiczne - równoległe usytuowanie względem siebie tych powierzchni, jest bardzo istotne dla prawidłowego funkcjonowania całego kręgosłupa.
Amortyzacja i zwiększenie ruchu kręgów względem siebie to podstawowe zadania dysków wraz z krzywiznami kręgosłupa. Na skutek jednostajnych i monotonnych obciążeń, dochodzi do przemieszczania się jądra miażdżystego, znajdującego się w centrum pierścienia włóknistego dysku w kierunku przeciwnym do działających sił przeciążenia. Galaretowata masa jądra uciska pierścień w jednym miejscu, powodując jego osłabienie w określonym punkcie. Z czasem dochodzi do przerwania ciągłości pierścienia włóknistego - tzw. protruzji. To właśnie określamy mianem dyskopatii. Warto zaznaczyć, iż całkowite rozerwanie pierścienia (ekstrakcja) zdarza się niezwykle rzadko i jest niereponowalna (nie da się umiejscowić jądra metodę nieinwazyjną spowrotem na swoim miejscu). Stopień zaawansowania problemów dyskopatycznych określany jest na podstawie objawów neurologicznych (bólowych). Jeśli promieniują bardziej na obwód to znaczy na części ciała zlokalizowanie bardziej dystalnie (pośladek - udo - podudzie - stopa), tym wyższy stopień wg klasyfikacji i większe przemieszczenie jądra miażdżystego w obrębie dysku.

3 - Na czym polega leczenie.
Cały fenomen terapii opiera się na wykonywaniu odpowiednich ruchów przeprostnych w miejscu zdiagnozowanej dyskopatii - na poziomie objawów bólowych. Bardzo duże znaczenie odgrywa tutaj kwestia diagnozy. Pamiętajmy inaczej leczy się zmiany zwyrodnieniowe, inaczej problemy dyskowe i jeszcze inaczej przeciążenia wywołane np.: ciężkim treningiem. Jest sprawą niezwykle istotną, aby w miarę możliwości ograniczyć w trakcie terapii przyjmowanie środków uśmierzających ból. Powoduje to zamazanie obrazu patologicznego i uniemożliwia prawidłową diagnozę. Zdaję sobie sprawę, iż czasami jest to bardzo trudne, jednak z autopsji wiem, iż możliwe. Cała terapia opiera się na mechanicznym umieszczeniu jądra miażdżystego na właściwym miejscu za pomocą powtarzanych cyklicznie ruchów. Ich nasilenie oraz zakres uzależnione są od objawów bólowych i samopoczucia pacjenta. Terapia daje bardzo dobre rezultaty pod warunkiem odpowiedniego zaangażowania pacjenta oraz postawienia odpowiedniej diagnozy przez specjalistę.

4 - Trening, a leczenie dyskopatii.
Po prawidłowej repozycji (umieszczeniu na właściwym miejscu w obrębie pierścienia włóknistego) jądra miażdżystego, należy zadbać o uelastycznienie blizny, powstałej na skutek procesów gojenia. Blizna, zawiera o wiele mniej włókien elastycznych (kolagenowych) niż np.: więzadła. Zatem jej podatność na bodźce rozciągowe jest bardzo ograniczona. Prawidłowa stymulacja, wzmacnia włókna tkanki bliznowatej, tym samym zapobiegając nawrotom problemów dyskopatycznych w przyszłości.

Aby przystąpić do stretchingu, należy mieć pewność, iż nastąpiła pełna repozycja jądra miażdżystego.

W celu pobudzenia elastyczności tkanki bliznowatej, konieczne jest wykonywanie ruchów zgięciowych kręgosłupa (nie wykonuje się ich w trakcie trwania terapii!!!). Należy wykonywać je powoli i do pewnego zakresu ruchu, aby nie wzbudzać zbyt dużego przeciążenia w tej okolicy kręgosłupa i tym samym nie prowokować dyskopatii. Ruchy zgięciowe wykonujemy na przemian z przeprostami. Trening na siłowni, traktujemy jako rekreację, aż do momentu pełnego zaleczenia dyskopatii. Odpowiednia pozycja wyjściowa ma tutaj ogromne znaczenie w tym celu poproście o pomoc instruktora. W celu uzupełnienia ćwiczeń, przyspieszających proces zdrowienia, należy korzystać a basenu. Pozycja horyzontalna, jaką przyjmujemy podczas pływania, doskonale relaksuje kręgosłup, wpływając na zmniejszenie kompresji trzonów kręgowych. Ponadto tendencja do przeprostnego ustawienia kręgosłupa (głównie styl klasyczny na piersiach), ma duży wpływ na odpowiedni kierunek przemieszczania się dysku.
Po wyleczeniu dyskopatii, należy szczególnie uważać na wykonywanie niektórych ćwiczeń, mocno obciążających kręgosłup osiowo i nie tylko:

-Przysiad ze sztangą
-Trening mięśni kulszowo-goleniowych stojąc na podwyższeniu
-Martwy ciąg
-Ściąganie linki wyciągu dolnego do brzucha
-Wiosłowanie ze sztangą
-Wyciskanie na Hack maszynie

Podsumowanie

Niniejszy artykuł stanowi niewielką część wiedzy teoretycznej, związanej z dyskopatią. Z uwagi na sporą problematykę zagadnienia, nie należy traktować go jako jedynego instruktażu w celach poprawy stanu zdrowia oraz propozycji treningu. Artykuł ma na celu lepsze uświadomienie czytelnika oraz zaproponowanie konkretnego rozwiązania, jakim jest Terapia McKenzie.