Co nauka mówi o HMB

Większość spośród amerykańskich bywalców siłowni, którzy próbowali HMB, była zawiedziona. Być może przyczyną tego były olbrzymie oczekiwania jakie stawiali temu suplementowi. W końcu HMB było reklamowane przez jednego z guru branży jako najlepszy produktod czasów kreatyny, zaś miesięczna suplementacja kosztowała 100 dolarów. OK, tyle na temat historii przemysłu suplementacyjnego. Dowiedzmy się, co nauka mówi o HMB.

Najważniejsze badania potwierdzające działanie HMB

Wczesne badania dr. Steve’a Nissena i jego współpracowników badały wpływ HMB na metabolizm mięśniowy oraz wydolność fizyczną w dwóch testach przeprowadzanych na zdrowych, nie trenujących mężczyznach. Uczestnicy pierwszego testu przyjmowali 0, 1,5 lub 3 gramy HMB dziennie, trenując 3 razy w tygodniu przez 3 tygodnie. W drugim badaniu stosowano dawkę 3 gramy HMB lub placebo, a treningi trwały 2-3 godziny dziennie przez 7 tygodni. W pierwszym badaniu ustalono, że zastosowanie HMB obniżyło poziom markerów uszkodzeń mięśni i rozpadu białek (katabolizm) w skali (zależnej od dawki) od 20 do 60%. Całkowity podnoszony ciężar także rósł wprost proporcjonalnie do dawki: 8%, 13% i 18,4% dla dawek 0, 1,5 lub 3 gramy. Zwiększyła się także sucha masa mięśniowa, odpowiednio o 0,4, 0,8 i 1,2 kg.

W drugim z badań masa mięśniowa w grupie stosującej HMB zwiększyła się znacznie w stosunku do grupy placebo. Różnice stwierdzono podczas pomiarów po 2, 4 i 6 tygodniach, ale nie stwierdzono już dalszych zmian w ostatnim, siódmym tygodniu. Zmniejszenie się przyrostów suchej masy ciała mogło być spowodowane przyzwyczajeniem się organizmów ochotników do stymulacji treningiem. Ochotnicy przyjmujący HMB zwiększyli swój ciężar maksymalny (1RM) w wyciskaniu na ławce średnio o 7 kg, w porównaniu do 2,2 kg w grupie placebo. Rezultaty tych badań są ciekawe, razi jednak fakt, że ochotnicy nie byli sportowcami, a dr Nissen był – i nadal jest – właścicielem patentu na HMB, więc jego prace nie przekonały sceptyków.

W innym badaniu grupy dr. Nissena, przeprowadzonym pod przewodnictwem dr Panton, która najwyraźniej nie miała żadnych finansowych powiązań z wytwórcą suplementu, sprawdzono efekty stosowania HMB podczas treningu siłowego. Ochotnikami było 36 kobiet i 39 mężczyzn w przedziale wiekowym 20-40 lat, o zróżnicowanym poziomie zaawansowania. Test trwał 4 tygodnie. Grupa stosująca HMB spaliła więcej tłuszczu (1,1 kg w porównaniu do 0,5 kg) i bardziej zwiększyła siłę górnej części ciała (7,5 kg w porównaniu do 5,2 kg) oraz suchą masę mięśniową (1,4 kg w porównaniu do 0,9 kg). Podobne wyniki osiągnął dr Thompson, który stwierdził przyrost siły w 1RM w wyproście nogi (14,7 kg w porównaniu do 4,8 kg grupy placebo) po 9 tygodniach treningu przeprowadzonego przez grupę 34 wytrenowanych mężczyzn, podczas gdy dr Neighbors i jego współpracownicy zaobserwowali zmniejszenie ilości tłuszczu i zwiększenie suchej masy mięśniowej u doświadczonych futbolistów.

Najważniejsze badania… nie popierające teorii o skuteczności HMB

Dr Richard Kreider wraz ze współpracownikami przeprowadził testy na 40 doświadczonych sportowcach trenujących średnio 7 godzin w tygodniu przez okres 28 dni i przyjmujących 0, 3 lub 6 gramów HMB dziennie. Nie stwierdzono żadnych różnic między grupami, jeśli chodzi o całkowitą objętość treningu, natomiast nie ma danych dotyczących intensywności. Badania nie wykazały wartych uwagi zmian w uszkodzeniach mięśni, tkance tłuszczowej, zwiększeniu siły i masy mięśniowej. Warto jednak zauważyć, że ochotnicy nie byli monitorowani, a tylko dostali ogólne wytyczne co do utrzymywania tej samej objętości treningu przy rozpoczęciu suplementacji HMB. Skoro nie stwierdzono zmian w uszkodzeniach mięśni, tkance tłuszczowej, zwiększeniu siły i masy mięśniowej, może to świadczyć o tym, że sportowcy byli przyzwyczajeni do treningów. Nie jest więc dziwne, że HMB pełniące głównie rolę antykataboliczną nie przyniosło im żadnych korzyści.

Sześciotygodniowe badanie dr O’Connor i Crowe sprawdzało efekty podawania HMB lub HMB i kreatyny najwyższej klasy rugbistom. Testy zawierały wieloetapowy trening pozwalający określić możliwości aerobowe oraz 60-sekundowy test na rowerze treningowym na maksymalnych obrotach, by zmierzyć możliwości anaerobowe. Nie stwierdzono żadnych różnic pomiędzy badanymi grupami. Jednak brak pozytywnych rezultatów może w tym wypadku wynikać z niesprecyzowanych kryteriów testów, zależnych od przygotowań rugbistów. Na przykład jazda na rowerze nijak się ma do rugby, podczas gdy trening wieloetapowy wykazał się tylko słabym odniesieniem do innych zadań. Jest to tym bardziej prawdopodobne, że nie stwierdzono też różnic wywoływanych przez kreatynę.

Podsumowując

Podczas gdy kilka badań wykazało, że suplementacja HMB (zwykle są to 3 gramy) zwiększa suchą masę mięśniową, istnieje też kilka badań prowadzących do odwrotnych wniosków. Wydaje się jednak, że badania, w których podważono skuteczność HMB, zostały skonstruowane dość niefortunnie, przy pomocy niewłaściwych form treningu u doświadczonych sportowców. Drugim potencjalnym rozwiązaniem zagadki sprzecznych wyników badań na doświadczonych sportowcach może być brak powiązania między treningami a metodami pomiarów. Potrzeba nam więcej badań, by z całą pewnością stwierdzić, czy HMB może pomóc sportowcom.

Bibliografia

Nissen SR, Sharp M, Ray JA, Rathmacher D, Rice D, C Fuller Jr., AS Connelly i N Abumrad. Effect of leucine metabolite beta-hydroxy-beta methylbutyrate on muscle metabolism during resistance-exercise training. J App Pysiol, 1996, 81:2095-2104.

Panton LB, Rathmacher JA, Baier S i Nissen S. Nutritional supplementation of leucine metabolite beta-hydroxy-beta methylbutyrate (HMB) during resistance training. Nutr, 2000, 12(9):734-9.

Thomson, JS. Beta-hydroksy-beta-metylbutyrate (HMB) supplementation of resistance trained men. Asia Pac J Clin Nutr 13 (suppl), S59.

Neighbors, K.L., J.W. Ransone, B.H. Jacobson i R.G. LeFavi. Effects of HMB on body composition in collegiate football players. Med & Sci. in Sports & Exerc, 2000, 32:S60.

Kreider RB, M Ferreira, M Wilson i AL Almada. Effects of calcium beta-methoxy-, beta-methylbutyrate (HMB) supplementation during resistance training on markers of catabolism, body composition and strength. Int J Sports Med, 1999, 20:503-9.

O’Connor DM i MJ Crowe. Effects of beta-hydroksy-beta-metylbutyrate and creatine monohydrate supplementation on the aerobic and anaerobic capacity of highly trained athletes. J Sports Med Phys Fitness, 2003, 43:64-68.